مهدی صالحی: نبض تمدن در دست زبان است

مهدی صالحی دره بیدی با موضوع زبان و آینده ی تمدن به سخنرانی در این مدرسه تابستانی پرداخت. صالحی دره بیدی با بیان اینکه در قرن بیست، یک دانشی با عنوان زبان شناسی ( در ذیل آن روایت شناسی، آواشناسی، نشانه شناسی، روانشناسی زبان ، روان درمانگری با شعر و…) شکل گرفت افزود: تقریبا جایی نیست که زبان نباشد. حتی سکوت هم همراه با زبان هست. محدودیت‌های زبان، محدودیت‌های تفکر را نشان می‌دهد.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی افزود: استعمارگران به این نتیجه رسیدند که اگر می‌خواهند فعالیت‌های استعماری را به صورت قدرتمند پیش ببرند باید با زبان‌های بومی و منطقه‌ای مبارزه کنند؛ در دوره استعمار 4000 زبان از بین رفت. (فرق زبان با گویش این است که زبان واژگان متفاوت ، دستور زبان متفاوت دارد، مثل فرق انگلیسی و فارسی) و در مناطقی همچون مغولستان، آمریکای لاتین و .. اتفاق افتاد. مرگ زبان‌ها در حدی مهم بود که مردم شناسان هشدار داده بودند. این اتفاق یا به صورت کشتن افراد و از بین بردن گویش‌ها بود یا اینکه چون زبان شفاهی بود و خطی نبوده که ثبت شود، باقی نمانده یا این‌ها را کوچ دادند و در اقوام دیگر حل کردند و از طریق این کارها، زبان‌ها از بین رفت. در سازمان ملل یک سندی منتشر شد که ما الان 7000هزار زبان زنده داریم که تا سال 2100 نیمی از اینها از بین می‌رود.

وی اشاره کرد با تغییر خط در ترکیه شکاف نسلی اتفاق افتاد. یک دوره‌ای، نسلی آزار می‌بینند، اعتراض می‌کنند و بعد کم کم همه ساکت می‌شوند، از یک جایی به بعد بچه‌ها از گذشته منقطع هستند. نامه پدربزرگ را بخواهند بخوانند باید خط قدیم را یاد بگیرند.

صالحی دره بیدی ادامه داد: امام علی به یکی از اصحاب فرمود دستور زبان عربی را بنویس. اگر بپذیریم که معصوم بر همه‌ی عوالم احاطه دارد. امام چه آینده‌ای را می‌دیدند. اگر مباحث اعتقادی را کنار مسائل تاریخی بگذاریم، این تمدن نیاز به یک زبان مشترک دارد که این زبان در غالب قرآن منتشر می‌شود. دستور زبان اولین گام برای احیا سازی تمدن است. یک فرهنگستان به وسعت تمام ممالک اسلامی شکل گرفت که اولین گامشان زبان بود.

دبیر انجمن ویرایش و درست نویسی اضافه کرد: در کشور ما برای حذف زبان یک کار پنهان در حال انجام است. ما با یک زبان عقیم روبرو هستیم . آخرین باری که شعر خواندیم کی بوده یا کی ضرب المثل را فعال به کار می‌بریم؟ این دنیای پیچیده یک زبان قدرتمند دارد. زبانی است ک برای تمام موقعیت‌ها روانی و موقعیت‌های اجتماعی یک واژه‌ای را به استخدام بگیرد.

وی افزود : اولین نیاز به زبان برای تسهیل ارتباطات است؟ این زبان کم واژه چه طور می‌تواند برای جهان این فرد تعیین تکلیف کند . معضل عمده روابط زناشویی این است که زن و شوهر نمی‌توانند با هم مرتبط باشد و حرف بزنند. در خروجی زبانی برای بیان نیازها در تعریف‌ها و بیان کردن ویژگی‌های خود ضعف داریم . چون زبان را برای زندگی سالم در دنیای پیچیده‌ امروز توسعه ندادیم.

صالحی با این پرسش ادامه داد که چرا بی‌اعتنایی به زبان چرا اتفاق افتاده؟ 50 درصد تنفر از زبان فارسی داریم . الان 6 ساعت آموزش زبان فارسی در مدارس تبدیل به 3 ساعت شده است، بچه‌ها جمله‌های بریده می‌گویند، کودکستانی‌ها همه سانسی مانکن بلد هستند.

ایشان در ادامه تجربه آمریکا را بیان کرد . آن‌ها به این نتیجه رسیدند که در برابر ابتذال فرهنگی اصلا نمی‌توانند کاری بکنند . یک مسیری را شروع کردند که بچه‌ها را درست تربیت بکنند، تا یک دانش‌آموز مقطع سوم راهنمایی باید بتواند نقد ادبی و تایخ هنر را مسلط باشند. در حوزه تئاتر و سینما و … تحلیل کند و یک هنر هم کار کند، این دانش‌آموز، زبان که یاد گرفت احتیاج به محتوا دارد. بچه‌ها بایدکتاب‌های ژانر مدرسه‌ای را بخوانند؛ روزی 300 صفحه داستان. محور رشد تحلیلی باید بر مبنای نگارش باشد. برای ورود به دانشگاه احتیاج به قلم و نوشتار قدرتمند است.

وی افزود: ما نیز اگر می‌خواهیم به افق تمدنی برسیم، باید به مبناهای دینی و علمی که ما را متوجه می‌کنند که نبض تمدن در دست زبان است‌، متوسل شویم.

او در پایان گفت ما در ایران فرهنگ‌نویسی نداریم، روندهای زبانی را نمی‌توانیم شناسایی کنیم. رصد زبانی نداریم، برنامه‌ریزی برای دو زبانه‌ها نداریم، گفتمان سازی نداریم، روایت سازی بلد نیستیم، نمی‌توانیم خودمان را به جهان معرفی کنیم و باید در راستای رفع این عیوب تلاش کنیم.